Binnen het stroomgebied van de Bavelse Leij kun je drie hoofwaterlopen onderscheiden.
1. De Bavelse Leij begint als een slotenstelsel in het gebied rondom St. Joost Academie en Flodderdreef. De Seminarieweg is de waterscheiding tussen het stroomgebied van de Molenleij en de Bavelse Leij. Vanaf het Koolpad stroomt de Bavelse Leij door de groenstrook die de wijken IJpelaar en Nieuw-Wolfslaar scheidt. In deze groenstrook is rondom de waterloop een waterpark aangelegd.
Bij het landgoed Wolfslaar stroomt de Bavelse Leij samen met de Broekloop, op de grens van het Ulvenhoutse Bos en Landgoed Wolfslaar. Ter hoogte van de ingang van het zwembad verlaat de Bavelse Leij het landgoed. Het meeste water wordt geperst door de smalle meanders van de aangepaste beekloop en verdwijnt langs Hoeve Beversluis tussen particuliere tuinen. Bij de Bierberglaan stroomt het water uiteindelijk in de Mark.
2. De Broekloop ontspringt in een vijverpartij op landgoed Valkenburg en stroomt door het natuurontwikkelingsgebied langs de Broekdreef. Op de hoek Broekdreef/ Geersbroekseweg is een helofytenfilter aangelegd. Dit zuivert het water van de Leeuwerikloop voor het in de Broekloop stroomt. Het water vervolgt nu langs het landgoed Anneville onder de snelweg A58 en de St Annadreef, langs de oostrand van het Ulvenhoutsebos richting landgoed Wolfslaar.
3. De Leeuwerikloop stroomt bij het Helofytenfilter Geersbroekseweg in de Broekloop. Het ontvangt water uit drie watergangen: Zeebliekloop, Leeuwerikloop en Burgstse Loop. De eerste twee ontspringen in het landbouwgebied tussen Gilzeweg en Annabos. De Zeebliekloop takt aan op een vijver bij Golfclub Princenbosch. De Burgtse Loop ontstaat door een samenvloeiing van slootjes in het Annabos, de langste tak ontspringt ook bij Golfclub Princenbosch, oostelijk van het Burgtsebaantje.
tekst Charles Schils, figuur gebaseerd op rapport IGA Molenleij, Brabantse Delta
Historie
De hoofdloop van de Bavelse Lei begon aan de noordrand van het landgoed Valkenburg. Later heeft men hem nog wat verder zuidwaarts doorgegraven, zodat hij nu in de vijver van Valkenburg begint, of zelfs nog 100 meter verder. Tot aan de monding in de Mark (waar heel veel aan geknutseld is), is die hoofdbeek 4 kilometer lang. een groot deel heet: Geersbroekse Loop.
Uit het Ulvenhoutse Bos kwamen er nog twee beekjes bij: Steenloop-oost en -west genaamd. Langs de zuidkant van Overakker liep het beekje Winkelrijt oostwaarts (sic!) door Wolfslaar. Daar kwam het uit in een watertje dat uit het Bavels Broek, nu wijk IJpelaar) kwam (Het Leike) en dat direct daarna in de hoofdloop uitkwam. Al die beekjes samen is nog eens 5 kilometer waterloop, samen dus 9 kilometer. Bedenk verder dat het landschap vroeger (voor 1950) veel natter was dan nu. Zie plaatje met oorspronkelijke beeklopen.
Reconstructie anno 1827. © Karel Leenders
Bij de plek waar de beek onder de Ulvenhoutse Laan door gaat stond de hoeve Beversluis en de beek heette daar ook wel Beversluisloop. Niet dat daar ooit bevers zaten: de boerderij was in de 15e eeuw van het adellijke geslacht Van Beversluis.
De kaart is een reconstructie van de situatie rond 1827. De Leeuwerikloop, Burgtse loop en de Zeebliekloop staan er er niet op. Ze zijn ontstaan bij de heideonginningen eind 19de en begin 20ste eeuw
tekst Karel Leenders in mailwisseling met Frans Engels
